کتاب

نفس المهموم في مصيبة سيدنا الحسين المظلوم :   این کتاب نوشته ی مرحوم  شيخ عباس قمى‏ است که در سال ۱۳۳۵ هجری در یک  جلد واقعى و به  زبان عربى‏ در زمینه قیام سیدالشهدا نگاشته شده است . این کتاب نفیس و ارزشمند یکبار توسط آیت الله شعرانی و با نام  دمع السجوم ترجمه شده و یک با نیز توسط آیت الله کمره ای و با نام در کربلا چه گذشت ترجمه و به چاپ رسیده است

محتوای كتاب نفس المهموم :

مؤلف بر شيوه معمول كتب مقتل، از ولادت امام حسين علیه‌السلام به اجمال سخن گفته و يك باب را به مناقب آن امام و همچنين ثواب گريه بر آن حضرت اختصاص داده است. بخش اصلى با مرگ معاويه و بيعت خواهى از امام آغاز شده و تا شهادت آن حضرت را در بردارد. باب سوم كتاب در باره حوادث پس از شهادت و اسارت اهل بيت و همچنين رويدادهاى زمين و آسمان است. باب آخر به موضوع توابين و مختار مى پردازد.

شيخ عباس قمى در ادامه اين كتاب، رساله يا كتاب ديگرى مختصرتر از نفس المهموم با عنوان نفثة المصدور فيما يتجدد به حزن يوم العاشور آورده كه در واقع مستدرك كتاب پيشين است و پس از مقدمه اى چند سطرى وارد مطلب اصلى شده است. وى مى گويد اين وجيزه را براى الحاق به نفس المهموم نوشتم كه شامل چند فصل است. مؤلف بدون عنوان‏ دهى به فصل هاى نفثة المصدور در باره موضوعات گوناگونى چون مناقب امام حسين عليه السلام، پيشينه مصائب پيامبر و على علیه‌السلام در اسلام و اشعار و مراثى اهل بيت و نصايحى به اهل منبر سخن گفته است.

كتاب نفس المهموم مجموعه اى از گزارش هاى تاريخى و روايات مقاتل است كه محدث قمى با ذكر منبع، آنها را در كنار هم آورده و مقتلى نو پديد آورده است. مصادر وى فراوان و اعم از منابع دست اول و معتبر يا متاخر و ضعيف است. كتاب از اين حيث كه روايات مختلف را جمع آورى كرده قابل توجه است. اين مطالب گاه با اظهار نظر مؤلف همراه شده است.

منابع‏ نفس المهموم :  محدث قمى در اين كتاب از روايات ابو مخنف در تاريخ طبرى، ارشاد مفيد، لهوف، مناقب ابن شهر آشوب، كتاب بحار، كتب رجال در باره ياران امام، مقاتل الطالبيين، كامل بهائى، معارف ابن قتيبه و بسيارى از منابع ديگر بهره برده است. ارجاعات كتاب به صورت امروزى در پاورقى قابل دسترسى است.

جایگاه ، شخصیت و زندگانی حاج شيخ عباس قمى‏: عباس (حاج شيخ ...) ابن محمد رضا بن ابو القاسم از علما و محدثان معروف عصر حاضر بود. در قم متولد شد و معلومات ابتدايى را در آن شهر فرا گرفت و در سال ۱۳۱۶ قمری به نجف رفت و از محضر درس حاج ميرزا حسين نورى محدث استفاده‏ ها برد. در سال ۱۳۲۰قمری پس از وفات استاد خود به قم مراجعت كرد، آنگاه از قم به مشهد رفت و چندى در مشهد بسر برد و سرانجام به نجف رفت.
تأليفات حاج شيخ عباس قمى‏:
۱- الأنوار البهية في تواريخ الحجج الإلهية، ۲- الباقيات الصالحات في الأدعية و الصلوات المستحبات‏ ، ۳- بيت الأحزان في مصائب سيدة النسوان‏ ، ۴- تحفة الأحباب‏ ، ۵- التحفة الطوسية ، ۶- الحكمة البالغة، در شرح صد كلمه از كلمات امير المؤمنين عليه السلام‏ ، ۷- الدرة اليتيمة في تتمات الدرة الثمينة، كه شرح نصاب الصبيان معروف و تتمه شرح فاضل يزدى است.، ۸- الدر النظيم في لغات القرآن العظيم‏، ۹ - سفينة البحار و مدينة الحكم و الآثار، كه بمنزله فهرست و ملخص مجلدات بحار الأنوار است.، ۱۰- شرح وجيزه شيخ بهايى‏، ۱۱- علم اليقين، ملخص حق اليقين مجلسى است‏، ۱۲- غاية المرام في مختصر دار السلام‏، ۱۳- الفصول العلية في المناقب المرتضوية، ۱۴- الفوايد الرجبية فيما يتعلق بالشهور العربية، ۱۵- الفوايد الرضوية في أحوال العلماء الإمامية، ۱۶- فيض العلام في وقايع الشهور و عمل الأيام‏، ۱۷ - فيض القدير فيما يتعلق بحديث الغدير، ۱۸- قرة الباصرة في تاريخ الحجج الطاهرة ، ۱۹- كحل البصر في سيرة سيد البشر، ۲۰- الكُنى و الألقاب‏، ۲۱- مختصر الشمايل ترمذي‏، ۲۲- مفاتيح الجنان‏، ۲۳- مقامات علية، مختصر معراج السعادة است‏، ۲۴- معراج الآخرة، ۲۵- منتهى الآمال في مصائب النبي و الآل‏، ۲۶- نفثة المصدور، ۲۷- نفس المهموم‏، ۲۸- نقد الرسايل‏، ۲۹- هدية الأحباب‏، ۳۰- هدية الزايرين‏، و غير اينها كه اغلب بطبع رسيده‏اند.
وفات‏ حاج شيخ عباس قمى‏: وى در ۲۳ ذي الحجة سال ۱۲۵۹ ق درگذشت و در نجف اشرف در جوار «محدث نورى» استاد خود دفن شد.

منابع‏

- الذريعة

- ريحانة الأدب‏

- جلد دوم قم و روحانيت، آقاى عباس فيض‏

- لغت نامه دهخدا